ความสุขในชีวิตของแต่ละคนถูกจำกัดความหมายแตกต่างกันออกไปตามรูปแบบ ไลฟ์สไตล์ และการดำเนินชีวิต บางคนความสุขคือการได้อยู่กับคนที่เรารัก สุขที่ได้ทำงานที่ชอบ สุขที่มีรายได้มั่นคง หรือสุขที่ได้ทำตามความชอบของตัวเอง แต่สำหรับคนที่มีความสุขที่ครอบคลุมทุกปัจจัย ทั้งรายได้ ความมั่นคง การประกอบอาชีพ รวมถึงครอบครัว คือบุคคลที่ควรได้รับการยกย่องให้เป็นต้นแบบ โดยเฉพาะความสุขที่เขาได้มานั้นเกิดจากความมุ่งมั่นตั้งใจของตนเอง

คนเก่งเกษตรสมัยใหม่วันนี้ขอแนะนำให้มิตรชาวไร่ได้รู้จักบุคคลต้นแบบแห่งความสุข ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการทำไร่อ้อยจากวิถีดั้งเดิม สู่ไร่อ้อยสมัยใหม่ ทำให้ผลผลิตอ้อยเพิ่มขึ้น ลดต้นทุน เพิ่มรายได้ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ทำให้เขาและครอบครัวสามารถออกแบบความสุขได้รอบด้าน จนน่าชื่นชมและยึดเป็นต้นแบบ

นายสมหมาย คำผาย หรือพ่อสมหมาย มิตรชาวไร่เขต 13 วัย 52 ปี ด้วยประสบการณ์ทำไร่อ้อยกว่า 10 ปี ที่กล้าเริ่มต้นทำไร่อ้อยสมัยใหม่แบบมิตรผลโมเดิร์นฟาร์มจากคำแนะนำของทีมส่งเสริมโรงงานน้ำตาลมิตรผล ทำให้พ่อสมหมายเป็นต้นแบบเกษตรสมัยใหม่แบบมิตรผลโมเดิร์นฟาร์ม รวมถึงมีส่วนร่วมขับเคลื่อนการทำไร่แบบมิตรผลโมเดิร์นฟาร์มร่วมกับพนักงานส่งเสริม (MFA) ขยายผลสู่ชาวไร่รายอื่นในพื้นที่ใกล้เคียง

จุดเริ่มต้นของความสุขและความสำเร็จในชีวิต

“พ่อแม่พาทำไร่อ้อยตั้งแต่เด็ก ตายายก็ทำไร่ พ่อคลุกคลี เห็นภาพไร่อ้อยมาตั้งแต่ตอนนั้น พอโตขึ้นมีครอบครัวพ่อก็เลือกมาทำไร่อ้อย จังหวะที่เราทำ มีผู้หลักผู้ใหญ่จากมิตรผลมาประชุมชาวไร่ที่ภูหลวง เขาคือผู้เชี่ยวชาญและมีความรู้ มาให้คำแนะนำการปลูกอ้อยที่เรียกว่ามิตรผลโมเดิร์นฟาร์ม ที่จะช่วยให้เราเพิ่มผลผลิตอ้อยได้มากขึ้น ซึ่งพ่อก็สนใจนะ เพราะคือการทำไร่อ้อยสมัยใหม่ เน้นการจัดการแปลง ให้เครื่องจักรต่าง ๆ รวมถึงรถตัดเข้าทำงานได้ ช่วยให้เราลดขั้นตอนการจ้างแรงงานคน ลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต แต่พ่อยังติดใจเรื่องระยะร่องที่ห่างจนน่าตกใจ เพราะชาวไร่ทั่วไปปลูกที่ระยะ 1.20 เมตร ยังแทบจะไม่มีอ้อยส่งเข้าโรงงานเลย นี่ให้ปลูกขยายระยะร่องที่ 1.85 เมตร ยังแอบคุยกันเลยว่า ปลูกห่างขนาดนี้จะเอาอ้อยที่ไหนไปส่ง”

พ่อสมหมายเล่าถึงจุดเริ่มต้นในอาชีพชาวไร่อ้อย และการได้รู้จักกับมิตรผลโมเดิร์นฟาร์มในระยะแรก ที่ค่อนข้างไม่มั่นใจด้วยระยะร่องอ้อยที่โรงงานแนะนำห่างเกินไป แต่พอได้รับข้อมูลที่เห็นเป็นรูปธรรมชัดเจนจากเจ้าหน้าที่ส่งเสริม และได้เห็นผลผลิตที่เกิดขึ้นจริงจากการทำไร่อ้อยสมัยใหม่ ทำให้พ่อสมหมายและครอบครัวกล้าตัดสินใจปลูกอ้อยแบบมิตรผลโมเดิร์นฟาร์มด้วยเนื้อที่ทั้งหมด 200 ไร่

“เจ้าหน้าที่เขามาชวนพ่อ บอกว่าเริ่มทำสัก 20 ไร่ก็ได้ ลองดูก่อน แต่พ่อตอบไปว่า ไหน ๆ จะทำแล้วทำทั้งหมดนี่เลย ก็คือ 200 ไร่ที่พ่อมี ตอนแรกแม่บ้านก็ไม่ยอม แต่พอผลผลิตออกมาแล้วได้อ้อยเยอะ ยิ้มแป้นกันอย่างมีความสุขเลยล่ะ ยังคิดกันเลยว่า มันเป็นอย่างที่มิตรผลพูดจริง ๆ ถ้าไม่กล้าตัดสินใจตอนนั้น ตอนนี้พ่อคงไม่ได้ขนาดนี้ สัญญาปี 2564/65 พ่อมีพื้นที่รวมปลูกอ้อย 590 ไร่ สัญญา 6,050 ตัน อ้อยตอ 195 ไร่ อ้อยปลูก 395 ไร่ มี 2 ระยะปลูก คือ 1.85 เมตร จำนวน 256 ไร่ ระยะปลูก 1.65 เมตร จำนวน 334 ไร่”

นวัตกรรมเกษตรสมัยใหม่ของโมเดิร์นฟาร์มจุดสร้างความสำเร็จของครอบครัว

“พ่อคิดว่าที่พ่อทำไร่อ้อยประสบความสำเร็จอย่างทุกวันนี้เพราะนวัตกรรมการเกษตรแบบโมเดิร์นฟาร์มที่ใช้อุปกรณ์เครื่องจักรทางการเกษตรเข้ามาช่วยทำงาน ทำให้งานในไร่สะดวกสบายง่ายขึ้น เช่น พ่อจะใช้รถเล็กจัดการในไร่ให้ทันเวลา ทั้งพรวนดิน กำจัดวัชพืช และงานไร่ส่วนอื่น ๆ เราใช้เครื่องจักรทำงานแทนคนได้เลย ตอนนี้พ่อมีทั้งรถแทรกเตอร์หลายรุ่นตามลักษณะการใช้งาน 4 คัน เครื่องปลูกอ้อย พรวน ผาลไถกลบเศษซาก ผาล 3 ชุดพรวนพร้อมฝังปุ๋ย และโรตารี่”

แน่นอนว่าเครื่องจักรและอุปกรณ์การเกษตรที่ครบครันทำให้พ่อสมหมายตัดอ้อยสดเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์

“สมัยก่อนตัดอ้อยไฟไหม้ลำบากมาก กว่าจะตัดเสร็จ ตอนนี้ใช้รถตัดอ้อยสด อย่างปีนี้ 600 ไร่ ประมาณ 7,000 ตัน ภาพรวมเฉลี่ยประมาณ 15-16 ตันต่อไร่ พอเราปลูกระยะร่องตามที่มิตรผลแนะนำ การบริหารจัดการในไร่ก็ง่าย ร่องกว้าง พ่อลองไปนับประชากรอ้อยต่อไร่ เยอะมากเลยนะ ไร่ละ 12,000-13,000 ลำอ้อย ทำให้ได้ผลผลิตต่อตันเยอะขึ้น อ้อยลำใหญ่ เหมือนจะได้น้อยนะ แต่ได้เยอะ คนตัดอ้อยก็สนุก เพราะอ้อยตัดง่าย ได้อ้อยไว ยิ่งปีนี้มีแต่อ้อยสวย ๆ พ่อบอกคนตัดว่าอ้อยปีนี้เป็นหัวใจของเราเลย”

พ่อสมหมายเล่าอย่างมีความสุขกับผลผลิตอ้อยของปีนี้ที่น่าพอใจ

สูตรเด็ดเคล็ดลับที่ทำให้อ้อยงามสมบูรณ์แข็งแรง

จุดเด่นของพ่อสมหมายคือ การพัฒนาดินให้อุดมสมบูรณ์สู่การทำไร่อ้อยสมัยใหม่ ยกระดับผลผลิตต่อไร่ให้สูงขึ้น ซึ่งพ่อสมหมายจะให้ความสำคัญในเรื่องดินเป็นอย่างมาก เน้นการบำรุงดินให้อุดมสมบูรณ์ด้วยการตัดอ้อยสด ไว้ใบคลุมดิน

“พ่อเน้นปลูกอ้อยเดือนตุลาคม ปลูกอ้อยให้ทันเวลา และตัดอ้อยสดไว้ใบคลุมดิน พ่อตัดอ้อยสดประมาณ 99% ที่เหลือ 1% คือโดนไฟลามมาจากไร่อื่นบ้าง มีคนมาลักเผาบ้าง ตัดอ้อยสดมันดีหลายอย่างเลยนะ หนึ่งเลยคืออ้อยเราได้คุณภาพดี ไม่ใช่อ้อยไฟไหม้ ทุกวันนี้ส่งอ้อยไฟไหม้เข้าโรงงานมีแต่โดนหักเงิน แต่ส่งอ้อยสด ได้เงินดี รัฐบาลก็ให้อุดหนุนอ้อยสดด้วย ยิ่งปีไหนราคาอ้อยดี อย่างปีนี้นะ มีแต่ได้กับได้ ยิ่งบำรุงตอดี ๆ จัดการทันทีหลังตัด ไว้ตอได้ 7-8 ตอเลยทีเดียว ใบอ้อยพ่อก็เอาไว้คลุมดิน ให้รักษาความชื้นในดิน ดินพ่อก็ไม่แห้ง ไม่แตกนะ คนที่เผาอ้อยสังเกตว่าดินจะแห้งแตก แล้วอ้อยมันจะดีได้ยังไง”

 เคล็ดลับสำคัญในการบำรุงอ้อยของพ่อสมหมาย ที่ช่วยให้ดินอุดมสมบูรณ์ คือใช้วีแนสปรับปรุงดิน ซึ่งวีแนสเป็นน้ำสีน้ำตาลเข้มที่ผ่านกระบวนการกลั่นเอทานอล ซึ่งประกอบด้วยอินทรียวัตถุและธาตุอาหารพืชหลายชนิด

“มีเจ้าหน้าที่ส่งเสริมแนะนำพ่อเรื่องลงน้ำวีแนสเพื่อปรับปรุงดิน พ่อก็ลองดู ได้ผลดีมากยิ่งกว่าใส่ปุ๋ยอีกนะ พ่อสังเกตว่าแปลงที่ใช้วีแนสพวกหญ้าพวกวัชพืชไม่ค่อยเกิด ทำให้เราไม่ค่อยใช้สารเคมี แล้วอ้อยก็โตไวมาก จากที่อ้อยสูง 3 เมตร พอใช้วีแนสปาเข้าไปสูงขึ้นถึง 4.50 เมตร วัชพืชก็ไม่มี ปลวกก็ไม่มี เราไม่ต้องมาเสียเวลามาจัดการเรื่องพวกนี้เลย ถึงจะมีหญ้าก็นิดหน่อย เมื่อก่อนก็ไม่เชื่อว่าจะเอามาใส่ทำไม  คิดว่าไม่มีประโยชน์ ไร่ข้าง ๆ เห็นพ่อเอาวีแนสมาราด ยังหาว่าพ่อบ้า เอาวีแนสมาใส่ทำไม แต่พอเขาเห็นอ้อยเรางาม ได้ผลผลิตดี ก็เริ่มใส่เหมือนเรา”

พ่อสมหมายเล่าอย่างสนุกสนาน

ขั้นตอนการปรับปรุงดินด้วยวีแนสของพ่อสมหมายคือ ราดตอนเตรียมดินก่อนไถประมาณ 1 อาทิตย์ จากนั้นทิ้งไว้ประมาณหนึ่งเดือน

นอกจากปรับปรุงดินด้วยวีแนสแล้ว หัวใจสำคัญในการพัฒนาดินให้อุดมสมบูรณ์ของพ่อสมหมายคือ ต้องพักดิน เพื่อเติมไนโตรเจนให้ดิน หรือเรียกว่าให้ดินได้หายใจ

“สำคัญเลยคือต้องพักดินนะ ไม่ใช่ปลูกไปตลอด ให้ดินได้หายใจบ้าง พ่อก็ทำตามแบบที่มิตรผลแนะคือ พักดินปลูกถั่ว เพื่อคืนไนโตรเจนให้ดิน จะปลูกถั่วเหลือง ถั่วเขียว หรือปอเทืองก็แล้วแต่เราเลย ปลูกถั่วเหลืองก็เก็บขายได้ ก็เป็นเงินเพิ่มมาอีกทาง เก็บถั่วเสร็จเราก็ไถกลบซากถั่วเลย ให้กลายเป็นสารอาหารคืนสู่ดิน พอดินอุดมสมบูรณ์ เราปลูกอ้อย อ้อยก็ได้รับธาตุอาหารจากดินเต็มที่ มันมีอยู่แค่นี้เอง ดินดี อ้อยก็ดีแค่นั้น”

นอกจากดินแล้ว เรื่องระบบชลประทานในไร่อ้อยพ่อสมหมายก็ให้ความสำคัญ ซึ่งพ่อสมหมายใช้โซลาร์เซลล์เพื่อสูบน้ำจากบ่อบาดาลที่ขุดไว้ทุกแปลง เพื่อต่อสายระบบน้ำหยดในไร่ เพื่อให้น้ำอ้อยตามความต้องการแต่ละช่วงวัย

“เรื่องน้ำพ่อใช้ระบบน้ำหยด มีโซลาร์เซลล์ของโรงงานมาสนับสนุน บางแปลงก็มีบ่อ แปลงไหนที่ทำได้ก็พยายามทำ เพราะโซล่าร์เซลล์ช่วยประหยัดพลังงานได้มาก เราไม่ต้องลงทุนต่อไฟเพื่อสูบน้ำ แค่ลงทุนกับโซลาร์เซลล์ครั้งเดียว ซึ่งทุกวันนี้ติดตั้งง่าย และช่วยให้ประหยัดพลังงานได้จริง ๆ เพราะบ้านเราแดดเยอะ ไม่ต้องกลัวว่าจะไม่มีไฟใช้สูบน้ำ”

พ่อสมหมายย้ำว่า “หลักจริง ๆ ของการปลูกอ้อยคือ ปลูกแล้วอ้อยต้องเกิด นอกนั้นการบริหารจัดการไม่ยาก ต้องทำตามระยะเวลาของอ้อย เช่น ฉีดยาคุมอ้อย ถ้าฉีดตอนอ้อยเพิ่งเกิดพ่อสังเกตว่าอ้อยจะรั้ง แทบจะไม่โตเลย ต้องให้อ้อยโตประมาณเลยหัวเข่า ก็ต้องทำตามระยะเวลา ปลูกอ้อยอย่าให้ขาดความสมดุล มากไปน้อยไปก็ไม่ดี ถ้าขาดความพอดี ไม่ดีแน่นอน”

ทำไร่อ้อยแบบโมเดิร์นฟาร์ม ทำให้ออกแบบความสุขกับครอบครัวได้

พ่อสมหมายมีลูกสาวสามคน ซึ่งคนโตกับคนกลางสำเร็จการศึกษา ไปประกอบอาชีพตามสายงานที่ร่ำเรียนมา แต่ก็ยังคอยช่วยงานในไร่กันอย่างเนืองนิตย์ กำลังเสริมที่ขาดไม่ได้เลยคือ ทายาทคนเล็กของพ่อสมหมาย นาวสาวกุณฑิรา คำผาย หรือน้องดรีม สาวน้อยวัย 16 ปี ที่เมื่อใดว่างเว้นจากการเรียน ดรีมจะยื่นมือเข้ามาช่วยงานพ่อแม่อย่างแข็งขัน

“หนูเห็นพ่อแม่เหนื่อยค่ะ ตื่นเช้ากว่าจะเข้านอนก็ดึกดื่น สิ่งไหนช่วยได้หนูก็อยากช่วย ไปส่งพ่อที่ไร่ ส่งคนงานบ้าง หลัก ๆ ตอนนี้คือช่วยเรื่องบัญชี” น้องดรีมกล่าว

พ่อสมหมายเสริมว่า “คำว่าลูกไม่ได้ถ่ายทอดอะไรมากมาย เขาเกิดเติบโตมากับอ้อย เขาเรียนรู้เอง พ่อมองว่าต่อไปยิ่งจะทำอ้อยง่ายขึ้น เพราะมีนวัตกรรมใหม่เข้ามาเรื่อย ๆ ยิ่งเขาเห็นรายได้ที่ทำตรงนี้ เขาก็ยิ่งขยัน อนาคตก็ทำอ้อยไปเรื่อย ๆ เพราะทำแล้วได้เงิน เอาตรง ๆ คือ ถ้าทำอะไรแล้วได้เงิน ใคร ๆ ก็อยากทำ ถ้าทำแล้วขาดทุนไม่มีคนทำหรอก พ่อปลูกอ้อยส่งลูกสาวเรียนจบมีการมีงานทำ ถ้าส่งเสียลูกจบแล้วก็ถือประสบความสำเร็จ จริงไหม? คนเป็นพ่อเป็นแม่คิดแค่นี้แหละ พ่อทำมาหลายอาชีพแล้ว ไม่มีอาชีพไหนดีเหมือนอ้อย ปลูกอ้อยมีโรงงานรองรับ มีแหล่งเงินทุนให้เรา ดอกเบี้ยต่ำ ดูแลแนะนำดี ช่วยวางแผนทั้งเรื่องการเงิน การบริหารจัดการไร่อ้อย พ่อรู้สึกว่าเป็นครอบครัวเดียวกันกับมิตรผลนะ ซึ่งที่เป็นอยู่ตอนนี้ก็มีความสุขดีมาก”

พ่อสมหมายกลาวเพิ่มเติมว่า การได้เปิดใจลองทำสิ่งใหม่ ๆ เปลี่ยนแปลงตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่ส่งเสริมในวันนั้น ถือเป็นนิมิตรหมายที่ดี เป็นจุดเริ่มต้นความสมบูรณ์ของครอบครัว ยิ่งทำแล้วประสบความสำเร็จ ยิ่งภูมิใจ 

“พ่อมองว่าอ้อยเป็นสิ่งมหัศจรรย์ ถ้าเขาสมบูรณ์ เขาจะแพร่ความสมบูรณ์ต่อ ๆ กัน ต่อไปมองว่าอ้อยยิ่งดีกว่านี้อีกเยอะ สมัยก่อนต้องรวมกลุ่มกันเข้าโควตาใหญ่ ๆ โรงงานก็อยู่ไกล ปัจจุบัน 50 ก็เปิดโควตาได้แล้ว เป็นเรื่องใกล้ตัวจับต้องได้ เหลือแค่ว่าเราต้องพัฒนาตัวเองไปยังไงให้มีความสุข”

พ่อสมหมายทิ้งท้ายการออกแบบความสุขถึงอนาคตไร่อ้อยว่า จะมอบหมายให้ลูกน้องที่อยู่ด้วยกันมายาวนานดูแลไร่อ้อยตามความเหมาะสม พ่อสมหมายจะทำหน้าที่บริหาร และตั้งใจที่จะปลูกอ้อยแนวตั้ง ทำน้อยได้มาก ถ้ามันมากเกินไปดูแลไม่ทั่วถึง เหมือนหอบฟาง กว่าจะถึงปลายทางร่วงหมด จะเน้นการใช้บุคลากรให้คุ้มค่า และใช้เครื่องจักรทำงานให้มากที่สุด

“อนาคตพ่อวาดไว้ว่า ถึงฤดูกาลตัดอ้อยพ่อจะพาครอบครัวไปเที่ยว ปล่อยให้รถตัดทำงานของเขาไป เพราะทุกวันนี้รถตัดทำงานได้ดี เพราะเราดูแลอ้อยให้งาม อ้อยก็ตัดง่าย ไม่เปลืองน้ำมัน ลดอัตราสูญเสีย เพราะร่องห่าง วิ่งได้สะดวก พ่อมักจะพูดเรื่องความสุข เรื่องดี ๆ ที่อยากทำ ที่สำคัญถ้าเราสบานคนที่อยู่กับเราต้องสบายด้วย ไม่ได้อยากเติบโตและมีความสุขแต่เรา คนรอบตัวเราควรเติบโตและมีความสุขไปด้วยกัน”